Na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego w Warszawie została otwarta ekspozycja pt. "Wstańcie, chodźmy... Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski 2-10 czerwca 1979 r." z okazji jej 40-lecia. Na wystawie, przygotowanej przez IPN, zaprezentowano prawie 40 fotografii ze zbiorów Instytutu Prymasowskiego Stefana Kardynała Wyszyńskiego oraz z archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - w większości dotąd nieznanych i nigdy wcześniej niepublikowanych.

Zobacz:  Wszystko o pierwszej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski w serwisie papieskim portalu Wiara.pl

Emerytowany metropolita krakowski i b. sekretarz Jana Pawła II kardynał senior Stanisław Dziwisz podczas otwarcia wystawy powiedział: "Byliśmy tutaj 40 lat temu. Dlatego dzisiaj odżyły te wspomnienia we mnie". "Ta wizyta nie była łatwa dla Ojca Świętego, ponieważ władze tu go nie chciały, bo bały się Moskwy. Nie chcieli, żeby papież przyjechał na uroczystość św. Stanisława w 900. rocznicę jego śmierci, bo św. Stanisław bronił człowieka przed królem. Bano się, że papież spowoduje jakąś opozycję w stosunku do rządzących" - podkreślił kard. Dziwisz. Dodał, że przy pomocy bp. Bronisława Dąbrowskiego, kard. Stefana Wyszyńskiego i abp. Franciszka Macharskiego znaleziono inną datę i okazało się, że ta data była opatrznościowa.

"2 czerwca 1979 roku - uroczystość Zesłania Ducha Świętego - tym się tłumaczy modlitwa i prośba: +Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi+. Tu się rozpoczął pochód ku wolności, ku niepodległości, nie tylko Polaków, nie tylko krajów za Żelazną Kurtyną, ale również na całym świecie. Tu rozpoczęła się walka z komunizmem (walka klas). +Ojciec Święty powiedział, że to nie jest propozycja dla przyszłości. Propozycją dla przyszłości, to są prawa człowieka, prawa narodów+" - przypomniał kard. Dziwisz.

W ocenie kard. Dziwisza, papież "wyzwalał wszystkich ludzi z lęku, a wszystkie dyktatury, także i komunistyczna rządziły lękiem, a on nas wyzwalał z tego lęku". "Dziś kraj nasz jest wolny i o tym należy pamiętać".

Prezes IPN Jarosław Szarek podkreślił, że po raz pierwszy od tysiąca lat na polskiej ziemi stanął namiestnik św. Piotra papież Polak. "Rozpoczęło sie dziewięć niezwykłych dni - dziewięć dni wolności. Miliony Polaków mają jeszcze w pamięci tamte wydarzenia. Sądzę, że ta wystawa przyczni się do tego, że spróbują dotknąć tego czasu ci, którzy urodzili się później. Ten czas niezwykły. Znamy jego owoce, które przyszły bardzo szybko. Ta odnowa tej ziemi, o którą modlił się Jan Paweł II, została podjęta kilkanaście miesięcy później. To z niej wyrosła +Solidarność+. To dzięki niej żyjemy dzisiaj w wolnej i niepodległej Polsce" - mówił podczas otwarcia prezes IPN. Podkreślił jednocześnie, że niektórzy określają ten czas jako cud, bo to były rzeczy, które "nie miały prawa, mówiąc po ludzku się wydarzyć".

Zdaniem prezesa IPN, najważniejszym przesłaniem pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski było, że "nie można wyłączać z dziejów człowieka Chrystusa". "Jest ono nadal aktualne, bo uderza przede wszystkim uniwersalizm, każdego słowa wypowiedzianego przez papieża w ciągu tych dziewięciu dniu" - dodał.

Dyrektor Zamku Królewskiego Wojciech Fałkowski podkreślił, że wystawa na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie "jest widomym znakiem, że pamięć o wizycie pierwszej papieża Jana Pawła II w Polsce - kraju rodzinnym - jest ciągle pamiętana i jest ciągle żywa". Dodał, że w tym miejscu, które "jest symbolem polskiej państwowości i polskiego narodu jest ważne, żeby ta pamięć była udokumentowana, pokazana i wyraźnie zademonstrowana".

Nawiązując do tytułu wystawy "Wstańcie, chodźmy..., Fałkowski zaznaczył, że jest to tytuł w tej chwili aktualny, jak nigdy przez ostatnie dziesięciolecia. "Wstańcie, chodźmy..." dotyczy nas wszystkich, naszej pamięci i naszej odpowiedzialności za nasze rodziny i za nasz kraj. "To jest przesłanie, które chcemy, żeby było obecne i wyraźnie widoczne tu właśnie na Zamku Królewskim. To jest również takie hasło i takie stwierdzenie, które ma przemawiać do odwiedzających Zamek Królewski, ale również dla tych wszystkich, dla których Zamek jest drogim symbolem, ważnym dla Polski i dla nas wszystkich" - podkreślił.

List do uczestników otwarcia wystawy skierował marszałek Sejmu Marek Kuchciński, w którym podkreślił m.in., że pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski "rozpaliła nadzieję w sercach Polaków, wzywając do przemian ustrojowych i odbudowy wolności w naszym kraju". Dodał, że Jan Paweł II pozostawił potomnym ogromne dziedzictwo, a jego życie "było świadectwem wiary dla milionów ludzi na całej ziemi, a on sam drogowskazem, kierującym w stronę miłości, godności i poszanowania człowieka".

Wystawa jest wynikiem międzynarodowej kwerendy prasowej jest zbiór przywołanych na wystawie tytułów artykułów z prasy niemieckiej, włoskiej, holenderskiej, francuskiej i amerykańskiej. Ważnym uzupełnieniem narracji są fragmenty wypowiedzi przedstawicieli władz komunistycznych na temat pielgrzymki - w okresie przygotowań i po jej zakończeniu. Władze PRL pełne obaw zmobilizowały wszystkie swoje siły do "minimalizowania negatywnych skutków" wizyty Jana Pawła II w Polsce. Już w chwili zakończenia pielgrzymki nikt nie miał wątpliwości, że było to wydarzenie, "którego skutki będą owocować w następnych dziesięcioleciach" - jak określił to w swojej analizie prof. Jan Szczepański, ówczesny członek Rady Państwa.

Przebieg pielgrzymki z wielką uwagą obserwowała prasa zachodnia. Spontaniczne manifestacje wiary i niezależności polskiego społeczeństwa i reakcje władz komunistycznych były komentowane jednoznacznie, jako "9 tryumfalnych dni w Polsce".

Według IPN, zamiar odwiedzenia swojej ojczyzny - Polski Jan Paweł II wyraził już kilka dni po wyborze na Stolicę Piotrową. Władze PRL usiłowały na różne sposoby odwlec przyjazd Jana Pawła II. Ostatecznie oficjalne zaproszenie do złożenia wizyty Episkopat Polski wystosował 22 lutego, a władze państwowe 2 marca 1979 r. "Od sytuacji w takim kraju jak Polska w dużym stopniu zależy sytuacja w całej wspólnocie państw socjalistycznych" - stwierdził Leonid Breżniew, wyrażając tym samym swoje niezadowolenie wobec ustępstwa ze strony władz PRL i zgody na przyjazd papieża.

W trakcie pielgrzymki Jan Paweł II odwiedził Warszawę (2 czerwca), Gniezno (3 czerwca), Częstochowę (4-6 czerwca). Od 6 czerwca do 10 czerwca przebywał w Krakowie. W tym czasie odwiedził także Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ. W samym Krakowie spotkał się z wiernymi na Skałce, w opactwie Cystersów w Mogile oraz na krakowskich błoniach. Szacuje się, że w spotkaniach z Janem Pawłem II uczestniczyło w tych dniach 10 milionów Polaków.